Arş. Gör. Rabia Nur AKSU

Doğum Tarihi: 31.05.1998

Doğum Yeri: Zonguldak

Akademik Unvanı: Araştırma Görevlisi

Bildiği Yabancı Diller (Puan ve Yılı): İngilizce, YÖKDİL, 60, 2022.

Aldığı Sertifikalar: Hijyen sertifikası, İş Sağlığı ve Güvenliği sertifikası, Usta Öğreticilik Belgesi

Uzmanlık Alanı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Turizm

Yüksek Lisans Tez Başlığı (özeti ekte) ve Tez Danışmanları:

İstanbul’daki Üniversitelerde Lisans Öğrenimi Gören Gastronomi ve Mutfak Sanatları Öğrencilerinin Duygusal Yeme Davranışlarının Analizi / Doç. Dr. Gül YILMAZ

Doktora Tezi/S.Yeterlik Çalışması/Tıpta Uzmanlık Tezi Başlığı (özeti ekte) ve Danışmanları:

Görevler:

ESERLER

A. Uluslararası hakemli dergilerde yayımlanan makaleler:

A1.

B. Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitaplarında (proceedings) basılan bildiriler:

B1. Aksu, R. N. & Yılmaz, G. Türkiye’deki sokak lezzetlerinin görsel medyadaki yeri. M. Sandıkçı, (Ed.), H. Pamukçu, (Ed.), VI. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi içinde (s. 2-21). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.

C. Yazılan ulusal/uluslararası kitaplar veya kitaplardaki bölümler:

C1. Yazılan ulusal/uluslararası kitaplar:

C1.1.

C2. Yazılan ulusal/uluslararası kitaplardaki bölümler:

C2.1. Aksu, R. N. (2022). Özel menüler vejetaryen – vegan beslenme & menü oluşturma, İçinde Menü Planlama ve Özel Menüler Kitabı, (Ed. İ. Yılmaz), s. 115-125. Ankara: Akademisyen Yayınevi.

C2.2. Aksu, R. N. (2022). Yönetim stratejilerinin uygulanmasında kullanılan teknikler, İçinde Yiyecek İçecek Endüstrisine Stratejik Yaklaşım, (Ed. R. Özyurt Kaptanoğlu, Ed. M. Kılıçarslan), s. 145-158. Ankara: Detay Yayıncılık.

C2.3. Aksu. R. N. & Yılmaz, G. (2022). Avustralya Sokak Lezzetleri, İçinde Dünyanın 7 Kıtasında Sokak Lezzetleri: Gördüm, Duydum, Okudum, Yaptım, Biliyorum, (Ed. G. Güçlütürk Baran, Ed. M. A. Küçükyaman), s. 105-129. Ankara: Akademisyen Yayınevi.

C2.4. Aksu. R. N. (2023). Avrupa beslenme antropolojisi, İçinde Yemek-kültür ve toplum (beslenme antropolojisi), (Ed. E. Mankan) s. 114-133. Ankara: Detay Yayıncılık.

ÖZET

İSTANBUL İLİNDEKİ ÜNİVERSİTELERDE LİSANS ÖĞRENİMİ GÖREN GASTRONOMİ VE MUTFAK SANATLARI ÖĞRENCİLERİNİN DUYGUSAL YEME DAVRANIŞLARININ ANALİZİ

Duygusal yeme, hissedilen duygu durumları karşısında gıda tüketiminin etkilenmesini ifade etmektedir. Duygu durumları olumlu ve olumsuz olarak kategorize edilmektedir ve yeme davranışlarının oluşmasında duygu durumlarının türü önemli bir belirleyicidir. Duygusal yeme davranışı, diğer yeme bozuklukları ile ilişkisi bakımından dikkat çekicidir. Başta kontrolsüz yeme olmak üzere bilinçli kısıtlama ve açlığa duyarlılık davranışları, yeme bozuklukları açısından yüksek riskli grupta bulunan gençlerde duygusal yeme ile ilişkili olarak ortaya çıkabilmektedir. Öte yandan duygusal yeme davranışından bağımsız olarak, farklı değişkenler doğrultusunda kontrolsüz yeme, bilinçli kısıtlama ve açlığa duyarlılık yeme bozuklukları görülebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, yiyecek ve içecek ile yakından ilgili olan Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümü lisans öğrencilerinin, duygusal oldukları anlardaki yemek yeme derecelerinin, bilinçli olarak yemek yemelerini kısıtlama derecelerinin, kontrolsüz olarak yemek yeme seviyelerinin ve açlığa duyarlılık seviyelerininbelirlenmesini sağlamak, duygusal yeme derecesi ile ilişkili bulunan diğer yeme davranışlarını ortaya koymak ve bunların demografik özellikler ile ilişkisinin analizini İstanbul ilindeki Gastronomi ve Mutfak Sanatları öğrencileri evreninde gerçekleştirmektir. 

Gastronomi ve Mutfak Sanatları lisans öğrencileri aynı zamanda yiyecek ve içecek ile bulundukları yakın ilişki nedeniyle de bu araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. İstanbul’daki üniversitelerde öğrenim gören öğrencilerin İstanbul’u stres, kaos ve kalabalık gibi olumsuz algılar ile bağdaştırdığı bilinmektedir. Bununla birlikte, duygusal yeme ve diğer yeme davranışı bozuklukları stres, anksiyete ve hüzün gibi benzer olumsuz duygular ile ilişkilendirilmektedir. Buradan hareketle, bu araştırmanın alt amaçları arasında İstanbul’da öğrenci olmanın yeme davranışı bozukluklarına olan etkisi hakkında fikir edinilmesi yer almaktadır. Bu çalışmada, TFEQ “Three Factor Eating Questionnaire” olarak bilinen, 1985 yılında Albert J. Stunkard ve Samuel Messick tarafından geliştirilmiş (Stunkard ve Messick 1985) ve Kıraç ve arkadaşları (2015) tarafından Türkçeye çevrilerek geçerliliği ve güvenilirliği onaylanmış “Üç Faktörlü Beslenme Anketi” kullanılmıştır. Bu 
araştırma, örneklem hacmine ulaşılması için kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak 397 Gastronomi ve Mutfak Sanatları lisans öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir.

Örneklemde erkek oranı %42,7 iken kadın oranı %57,3 oranındadır. Araştırmada toplanan verilerin analizi SPSS 25.0 ve AMOS 18.0 programları ile analiz edilmiştir. Çalışmada İstanbul’da öğrenim gören Gastronomi ve Mutfak Sanatları lisans öğrencilerinin duygusal yeme ile ilişkili aşırı yeme davranışına sahip oldukları ve bunun kadın öğrencilerde daha fazla görüldüğü, en yüksek puanın ise kısıtlayıcı yeme davranışında olduğu ve bunun 20 yaş ve altı grupta daha sık görüldüğü saptanmıştır. Katılımcılarda beslenme ölçeği alt puanlarında en yüksek puan bilinçli olarak yemek yemeyi kısıtlama (3,05) boyutundadır. Daha sonra ise sırasıyla açlığa duyarlılık boyutu ortalaması (2,56), duygusal yeme boyutu ortalaması (2,5) ve kontrolsüz yeme boyutu ortalaması (2,36) olarak hesaplanmıştır. Alt boyutlar arasında uygulanan korelasyon analizinde kontrolsüz yeme seviyesi ile duygusal yeme seviyesi arasında (r=,365; p<0,05) pozitif, açlığa duyarlılık seviyesi arasında (r=,622; p<0,05) pozitif anlamlı ilişkiler bulunmuştur.

Öğrencilerin yaşları ile duygusal yeme ve açlığa duyarlılık seviyeleri arasında ilişki bulunamazken bilinçli kısıtlama davranışı arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Öğrencilerin cinsiyetleri ile duygusal yeme ve kontrolüz yeme davranışı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Kontrolsüz yeme seviyesi ile bilinçli olarak 
yemeyi kısıtlama seviyesi arasında (r=-,214; p<0,05) negatif ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Duygusal yeme seviyesi ile açlığa duyarlılık seviyesi arasında (r=,546; p<0,05) pozitif yönlü ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Duygusal yeme seviyesi ile bilinçli olarak yemeyi kısıtlama arasında ise (r=-,042; p>0,05) anlamlı ilişki bulunamamıştır. 

Bilinçli olarak yemeyi kısıtlama ile açlığa duyarlılık seviyesi arasında ise (r=-,156; p<0,05) negatif ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Bu araştırmanın örneklemi için duygusal yeme; kontrolsüz yeme ve açlığa duyarlılık ile pozitif yönde anlamlı ilişkide bulunması nedeniyle aşırı yeme ile ilişkili bulunmaktadır. Duygusal yeme seviyesi puanında kadınların ortalaması (7,1322) erkeklerin ortalamasından (8,0207) daha yüksek olarak bulgulanmıştır. Benzer şekilde, kontrolsüz yeme seviyesi puanında kadınların ortalaması (12,1145) erkeklerin ortalamasından (11,4083) daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Üç faktörlü beslenme ölçeği boyutlarının yaş gruplarına göre karşılaştırılmasında kontrolsüz yeme seviyesi, duygusal yeme seviyesi ve açlığa duyarlılık seviyesi puanlarında (p>0,05) bulunduğundan anlamlı farklılık söz konusu değildir. Bilinçli olarak yemeyi kısıtlama puanında ise (p<0,05) bulunduğundan anlamlı farklılık söz konusu olup yaşları 20 ve daha 
küçük olan gruptaki öğrencilerde daha fazla görülmektedir.